Σε μια εποχή που γίνεται μεγάλη συζήτηση σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα (σε φωτογραφίες, μουσική, λογισμικό κλπ) οι άδειες Creative Commons δίνουν μια ευκαιρία σε όλους να διασφαλίσουν τα πνευματικά δικαιώματα του υλικού που παράγουν και διανείμουν online και μάλιστα χωρίς κόστος. Μπορεί σε ορισμένους να ακούγεται λίγο τραβηγμένο αλλά δεν νομίζω ότι θα άρεσε σε κανέναν να δει κάποια δική του δουλειά, είτε αυτό λέγεται post είτε φωτογραφία, να χρησιμοποιείται χωρίς άδεια ή χωρίς να υπάρχει καν αναφορά στο όνομα του.
Η χρήση των αδειών Creative Commons είναι πολύ απλή, γρήγορη και δωρεάν. Όλα ξεκινούν με την επίσκεψη στο σχετικό site το διάβασμα των γενικών όρων και την επιλογή της κατάλληλης άδειας. Υπάρχουν έξι ειδών άδειες:
- Attribution by (by) : Αυτή ή άδεια επιτρέπει σε οποιονδήποτε να διανείμει, να τροποποιήσει, να βασιστεί πάνω στην δουλειά σας για να φτιάξει κάτι δικό του ακόμα και εμπορικά, αρκεί να σας αναφέρει ως αρχικό δημιουργό.
- Attribution Share Alike (by-sa) : Αυτή ή άδεια επιτρέπει σε οποιονδήποτε να διανείμει, να τροποποιήσει, να βασιστεί πάνω στην δουλειά σας για να φτιάξει κάτι δικό του ακόμα και εμπορικά, αρκεί να σας αναφέρει ως αρχικό δημιουργό και να διανείμει την δική του δουλειά με τους ίδιους όρους.
- Attribution No Derivatives (by-nd) : Επιτρέπει την αναδιανομή, εμπορική και μη, της δουλειάς σας με την προϋπόθεση ότι δεν γίνονται αλλαγές ή περικοπές και αναφέρεται το όνομα σας στο τελικό προϊόν.
- Attribution Non-commercial (by-nc) : Αυτή ή άδεια επιτρέπει σε οποιονδήποτε να διανείμει, να τροποποιήσει, να βασιστεί πάνω στην δουλειά σας για να φτιάξει κάτι δικό του μη εμπορικό, και παρόλο που η τελική δουλειά πρέπει να σας αναφέρει ως αρχικό δημιουργό και να είναι μη εμπορική, μπορεί να διατεθεί με διαφορετικής μορφής άδεια.
- Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa) : Αυτή ή άδεια επιτρέπει σε οποιονδήποτε να διανείμει, να τροποποιήσει, να βασιστεί πάνω στην δουλειά σας για να φτιάξει κάτι δικό του μη εμπορικό, ενώ η τελική δουλειά πρέπει να σας αναφέρει ως αρχικό δημιουργό και να διατεθεί με ακριβώς τον ίδιο τύπο άδειας.
- Attribution Non-commercial No Derivatives (by-nc-nd) : Τέλος αυτή η άδεια είναι η πιο περιοριστική και επιτρέπει μόνο την αναδιανομή, με αναφορά στον αρχικό δημιουργό (και με σχετικό link) ενώ δεν επιτρέπει απολύτως καμμία αλλαγή και εμπορική εκμετάλλευση.
Μετά την επιλογή της άδειας παράγεται αυτόματα ένα μικρό κομμάτι HTML κώδικα ο οποίος περίεχει ένα μικρό σήμα ανάλογα με την άδεια, όπως αυτά παραπάνω. Αυτός ο κώδικας μπαίνει κάπου μέσα στην ιστοσελίδα που περιέχει την δουλειά σας και έχει διπλή χρησιμότητα: εκτός του ότι δίνει οπτικά την ένδειξη για την άδεια της δουλειάς λειτουργεί και ως metatag για μηχανές αναζήτησης υλικού με άδειες τύπου creative commons. Αυτό είναι όλο. Το flickr, για παράδειγμα, επιτρέπει την δημοσίευση φωτογραφιών με άδεια creative commons (η σχετική επιλογή βρίσκεται μέσα στο Permissions->Change Licensing του Batch organize). Για να βρει κάποιος υλικό με άδεια creative commons αρκεί να χρησιμοποιήσει μια σχετική μηχανή αναζήτησης (ενδεικτικά εδώ). Υπάρχουν επίσης μια σειρά από μικρά βίντεο τα οποία εξηγούν αναλυτικά το σκεπτικό πίσω απο τις άδειες creative commons (εδώ).
Ο εμπνευστής των αδειών Creative Commons είναι ο Lawrence Lessig, ο οποίος είναι καθηγητής Νομικής στο Stanford (προσωπική σελίδα εδώ). Είναι επίσης γνωστός για την ενασχόληση του με θέματα που αφορούν στην διαφθορά του πολιτικού συστήματος, ενώ μέσα στις επόμενες μέρες αναμένεται να αποφασίσει αν θα είναι υποψήφιος για μία έδρα στο Κογκρέσο. (Για όσους ενδιαφέρονται οι εξαγγελίες του είναι εδώ και το αντίστοιχο group στο facebook εδώ).