Μιλαώ για τον νόμο περί απαγόρευσης καπνίσματος… Έχει καταντήσει μια τεράστια κοροϊδία. Ειλικρινά δεν μπορώ να καταλάβω τι νόημα έχει να θεσπίζεις νόμους την εφαρμογή των οποίων δεν μπορείς να διασφαλίσεις. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι ζούμε σε μια χώρα της οποίας οι πολίτες εφαρμόζουν τους νόμους ανάλογα με το αν τους αρέσουν ή όχι…
Η όλη κατάσταση έχει αρχίσει να θυμίζει την αστεία ιστορία με τον Παπαθεμελή και το ωράριο των νυχτερινών κέντρων. Ένας νόμος δηλαδή που είναι αδύνατον να εφαρμοστεί στην πράξη.
Τους πρώτους μήνες (Ιούλιος, Αύγουστος) υπήρχε ένας κάποιος σεβασμός αλλά με το που μπήκε το Φθινόπωρο και έσφιξε ο καιρός, οι καπνιστές έχουν εγκαταλείψει τα μπλακόνια και έχουν επανέλθει στις παλιές τους συνήθειες. Αν εξαιρέσεις μια μερίδα καπνιστών που επιλέγουν συνειδητά να μην καπνίζουν σε κλειστούς χώρους, οι υπόλοιποι μου δίνουν την εντύπωση ότι έχουν αποθρασυνθεί περισσότερο από ποτέ. Στην απόλαυση (για αυτούς) του τσιγάρου έχει προστεθεί η απόλαυση της παρανομίας (κάτι σαν την ποτοαπαγόρευση, τότε που το αλκοόλ είχε την καλύτερη γεύση στην ιστορία). “Ναι, καπνίζω σε κλειστό χώρο και γράφω όλους τους νόμους σας εκεί που δεν πιάνει μελάνι”.
Χθες ήμουν στο γήπεδο (κλειστό γήπεδο) και η κατάσταση θύμιζε τις παλιές κακές εποχές, με ένα σύννεφο καπνού να αιωρείται πάνω από τα κεφάλια μας. Κάπνιζε περισσότερος κόσμος απ´όσο θα περιμένα και έτσι όπως το βλέπω οι μόνες επιλογές που έχει ένας μη καπνιστής είναι οι ακόλουθες:
- Να ζητήσει ευγενικά ή λιγότερο ευγενικά σε αυτόν που καπνίζει να σταματήσει γιατί αυτό που κάνει είναι παράνομο. Αυτός θα γυρίσει και αν δεν σε διαλοστείλει, θα επικαλεστεί τους εκατοντάδες (αν όχι χιλιάδες) άλλους που καπνίζουν δίπλα του. Οχι δεν θα είναι αυτός που θα σβήσει πρώτος το τσιγάρο του και στην τελική ένα κάποιο δίκιο (σε αυτό το κομμάτι μόνο) θα το έχει.
- Να κάνει καταγγελία. Ναι αλλά σε ποιόν; Αλήθεια ποιός έχει αναλάβει την τήρηση αυτού του νόμου; Η αστυνομία, δημοτική αστυνομία, κάποια υγειονομική αρχή; Πες ότι υπεύθυνη είναι η Αστυνομία. Υπάρχει κάποιος που πιστεύει ότι μπορεί να κάνει κάτι την δεδομένη στιγμή ένας αστυνομικός; Τι να κάνει δηλαδή; Προσαγωγές ή συλλήψεις;
- Να κάνει υπομονή όσο θα ρουφάει τον καπνό του διπλανού του (όπως έκανε τόσα χρόνια άλλωστε).
Εντάξει ίσως ένα γήπεδο (με χιλιάδες κόσμο) να μην είναι η ιδανική αρχή για μια σταυροφορία κατά του καπνίσματος σε κλειστούς χώρους. Τι γίνεται στον εργασιακό χώρο; Εφαρμόζεται εκεί ο νόμος; Η δικιά μου εμπειρία λέει ότι ούτε εκεί γίνεται κάτι. Οι περισσότεροι καπνίζουν “κρυφά” μέσα στα γραφεία τους (άλλη ηλιθιότητα και αυτή – λες και είναι δυνατόν να καπνίσεις “κρυφά” σε ένα χώρο λίγων τετραγωνικών μέτρων που στις περισσότερες περιπτώσεις δεν έχει επαρκή εξαερισμό) και κάποιο άλλοι λιγότερο κρυφά.
Ευτυχώς στο δικό μου γραφείο δεν καπνίζει κανείς, αλλά δεν ισχύει το ίδιο και για τα υπόλοιπα γραφεία της υπηρεσίας στην οποία εργάζομαι. Σε ορισμένα γραφεία εργάζονται μόνο καπνιστές και έχουν (αυθαίρετα) επιλέξει να ονομάσουν το γραφείο τους “χώρο καπνιζόντων”. Αλήθεια τι μπορείς να κάνεις σε μια τέτοια κατάσταση; Να μην πας να συνεργαστείς μαζί τους στο γραφείο τους όταν σε καλούν ή να καταγγείλεις τους ίδιους σου τους συναδέλφους; Θα γυρίσουν και θα σου πουν το μνημειώδες “… και τι σε νοιάζει εσένα τι κάνω εγώ στο γραφείο μου …”. Λες και σε διαφορετικά γραφεία ισχύουν διαφορετικοί νόμοι.
Σίγουρα το θέμα είναι πολύ μεγαλύτερο από το κάπνισμα. Έχει να κάνει με την στάση μας ως πολίτες απέναντι στους νόμους, ανεξάρτητα με το αν τους θεωρούμε δίκαιους ή άδικους. Έχει να κάνει με έλλειψη παιδείας. Αλλά δεδομένης της έλλειψης παιδείας μήπως θα έπρεπε και αυτοί που τους ψηφίζουν, να τους μελετούν καλύτερα και να προβλέπουν τις λεπτομέρειες της εφαρμογής τους αντί να δημιουργούν ευχολόγια που διασύρονται καθημερινά και εμπεδώνουν στους μισούς πολίτες το συναίσθημα ότι μπορούν να παραβιάζουν τους νόμους (δίκαιους ή άδικους δεν έχει σημασία) κατά το δοκούν, και στους άλλους μισούς ότι πρέπει να γίνουν “σπιούνοι”, “ρουφιάνοι” και άλλα τέτοια επίθετα για να πετύχουν το αυτονόητο (την εφαρμογή ενός ψηφισμένου νόμου);
Δεν υπάρχει μία και μάλιστα απλή απάντηση στο ερώτημά σου “τι νόημα έχει να θεσπίζεις νόμους την εφαρμογή των οποίων δεν μπορείς να διασφαλίσεις;” και δεν ξέρω εάν μπορώ να σου τη δώσω. Κάποιες σχετικές όμως σκέψεις:
-Η διάκριση τύπου και ουσίας (π.χ. το γράμμα του νόμου και το πνεύμα του νόμου) είναι ένα μεγάλο πρόβλημα (και) στην Ελληνική κοινωνία (δεν έχουμε κάποιο copyright στις αρκετές ανοησίες και κοντόφθαλμες συμπεριφορές και πρακτικές μας)
-Ο σεβασμός του νόμου δεν είναι θέμα επιβολής και αστυνόμευσης αλλά συνειδητοποίησης της αξίας του, του λόγου ύπαρξής του.
-Ακόμα και η αστυνόμευση, που είναι απαραίτητη σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις, αυτο-υπονομεύεται όταν δεν γίνεται με τρόπο συνεπή, ισότιμο και με σεβασμό στους νόμους (ως ουσία π.χ. σεβασμός στους πολίτες και όχι ως κενός τύπος)
-Η λαμογιοποίηση απλά εξυπηρετεί αυτούς που την εκμεταλλεύονται και καθόλου τυχαία είναι εκείνοι που δεν έχουν κανένα κίνητρο να την αλλάξουν
Όταν λοιπόν δεν έχουμε αποκτήσει παιδεία συνύπαρξης και αλληλοσεβασμού οι νόμοι κάθε είδους απλά θα παραβιάζονται αφού είναι εκεί κυρίως για τους τύπους και όχι για την ουσία.
Πιστεύω ότι η ουσιαστική πολιτική παιδεία που ξεκινάει στο νηπιαγωγεία και συνεχίζεται και στην εκπαίδευση ενηλίκων αλλά και προσεγγίσεις όπως του Larry Lessig (ιδρυτή του creative commons, δες και την εξαιρετική του ομιλία στο http://www.ted.com/talks/lang/eng/larry_lessig_says_the_law_is_strangling_creativity.html ) θα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του τεράστιου αυτού ζητήματος
Ο σεβασμός στους νόμους είναι όντως θέμα παιδείας και θα πρέπει να ξεκινάει (ιδανικά) από το νηπιαγωγείο.
Μπορεί όμως να γίνει κάτι για την δική μας γενιά αλλά και τις προηγούμενες που δεν είχαν αυτή την πολυτέλεια; Ελπίζω η ομιλία του (πραγματικά εξαιρετικού) Larry Lessig, που μου υπέδειξες να δώσει απαντήσεις. Ευχαριστώ!
Καλησπέρα Αλεξανδρε
Πράγματι το θέμα του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους έχει εξελιχθεί στη ξεφτίλα της ξεφτίλας!!!
Πολύ σωστά όσα λέτε περί νόμων και σεβασμού προς αυτούς. Η ουσία όμως είναι ότι από τη στιγμή που ζούμε σε μία χώρα του “δε βαριεσαι”, της ατιμωρησίας για οτιδήποτε, από το μικρότερο ώς το μεγαλύτερο, όλα τα άλλα είναι περιττά! Σε μια χώρα που δουλεύει στο…”αυτόματο πιλότο”, όλα είναι θέμα στιγμής! Αμα θέλουμε το υπακούμε, άμα θέλουμε όχι! Έτσι απλά!
Αυτά παθαίνει ένας λαός που έχει παρεξηγήσει τη δημοκρατία και νομίζει πως είναι … αναρχία!
Το θέμα είναι ότι και τα παιδιά μας μας μιμούνται, οπότε .. δυστυχώς δεν βλέπω φως για αυτόν το τόπο..
Και φταίμε και σαν γονείς, και σαν εκπαιδευτικοί (μόνο κατ όνομα είμαστε τέτοιοι).
Περαστικά μας!
Ευριπίδη θα συμφωνήσω απόλυτα στο περί αναρχίας. Ο καθένας κάνει ότι γουστάρει, λογαριασμό δεν δίνει σε κανέναν και λογαριασμός δεν θα του ζητηθεί.
Και το χειρότερο όλων ότι δεν φαίνεται κάποιο φως στον ορίζοντα.
Όσο ζούμε ελπίζουμε…
Σωστά αυτά που επισημαίνεις, αλλά δε μου κάθεται εύκολα σαν λύση η κατάργηση του νόμου. Από την άλλη θα ήθελα να μην ήταν νόμος αλλά κανόνας λόγω παιδείας. Τιιιι; Κανόνας λόγω παιδείας; Στην Ελλάδα; ΟΚ, σόρρυ, ονειρεύτηκα για λίγο.
Η κατάργηση του νόμου θα ήταν όντως πισωγύρισμα αλλά και η συνέχιση της εφαρμογής(?) του από την άλλη δεν εξυπηρετεί σε τίποτα έτσι όπως το βλέπω…